Tijdens een microscopisch onderzoek van menselijk of dierlijk weefsel moet het contrast tussen de verschillende celorganellen duidelijk zichtbaar zijn. Daarvoor maken labo's al jarenlang gebruik van de zogenaamde 'HE-kleuring'. Deze kleuring combineert twee kleurstoffen: hematoxyline, een kleurstof uit houtschilfers van de Centraal-Amerikaanse Campêcheboom, en de synthetische kleurstof eosine Y. Daar moeten toch duurzamere oplossingen voor zijn, vond biomedisch laboratoriumtechnoloog Niko Thoen.

“Rode kool is een lokaal gewas, waarvan veel afval achterblijft”, vertelt Niko. “De niet-bruikbare bladeren belanden op de composthoop en hebben dus geen specifieke eindbestemming. Toen ik als praktijkdocent bij Odisee aan de slag ging, kwam ik op het idee om het kleurpigment ‘anthocyaan’ uit rodekoolafval te gebruiken als ecologisch alternatief voor HE-kleuring. Dat levert meerdere voordelen op: we geven bioboeren een nieuwe afzetmarkt én verduurzamen de medische sector.”

Dankzij de subsidie voor circulaire ketenprojecten van de Provincie Oost-Vlaanderen begon Niko te experimenteren. Hij trok zijn werkgever Odisee over de streep om het onderzoeksproject EcoStain op te starten.

“EcoStain is een samenwerking tussen Odisee, bioboerderij ’t Schaaphof en AZ Sint-Lucas”, legt Niko uit. “De bioboeren van ’t Schaaphof brengen de rodekoolbladeren naar Odisee, waar we ze vriesdrogen. Zo wordt het rodekoolafval geconcentreerder en kunnen we het eindeloos bewaren. Uit het gevriesdroogd materiaal halen we de anthocyanen. Binnen Odisee kan ik op de expertise van het biochemisch innovatieteam BIT-O rekenen om tot de optimale extractie te komen, en op CenSE (Center for Sustainable Entrepreneurship) voor het commerciële luik. Onze partner AZ Sint-Lucas valideert of de kleurstof voldoet als alternatief voor de huidige HE-kleuring.”

Rode kool is een lokaal gewas, waarvan de niet-bruikbare bladeren anders gewoon op een composthoop belanden.

Niko Thoen Laboratoriumtechnoloog

Netwerken en partners zoeken

Eens de kleurstof door AZ Sint-Lucas, Sciensano en het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten) goedgekeurd is, kan ze gepatenteerd en opgeschaald worden.

“We zijn momenteel op zoek naar extra leveranciers van rodekoolreststromen en naar partners voor het vriesdrogen van het rodekoolafval en het extraheren van het kleurpigment”, vertelt Niko. “Daarvoor is het netwerk van de Provincie Oost-Vlaanderen interessant. Lotte Vandermeersch, coördinator klimaatinnovatieve economie, denkt mee na over specifieke vragen en brengt me in contact met mensen die kunnen helpen met bijvoorbeeld de verpakking of de extractie. Mijn deelname aan de Oost-Vlaamse Impactweek bracht ook veel teweeg. Het gaf EcoStain de nodige bekendheid en leverde boeiende contacten op.”

Niko’s idee ontstond op Oost-Vlaamse bodem, maar heeft het potentieel om internationaal het verschil te maken. Het kleurpigment anthocyaan komt namelijk niet alleen in rode kool voor, maar is wereldwijd aanwezig in planten met een rode, blauwe of paarse kleur. Dat biedt mogelijkheden om de diagnostische kleurstof ook in andere landen lokaal te produceren.

Van het ene komt het andere

 Waar Niko lang mee worstelde, was de hechting van zijn ecologische kleurstof aan het weefsel. Hij ging op zoek naar het geheime ingrediënt dat ervoor zorgt dat de kleurstof niet wegspoelt tijdens het kleurproces van biologisch weefselmateriaal. Die zoektocht leidde tot een nieuw idee.

“Toen ik naar de samenstelling van hematoxyline ging kijken, zag ik dat er metaalzouten waren toegevoegd”, zegt Niko. “Dat is een hechtingsmiddel waarvoor ook biologische alternatieven bestaan. Tannine bijvoorbeeld, wat voorkomt in druivenschillen en noten. Op termijn zou het fijn zijn om de metaalzouten te vervangen door tannine of een ander biologisch product.”

Misschien voer voor een volgend onderzoeksproject?

We geven bioboeren een nieuwe afzetmarkt en verduurzamen de medische sector

Niko Thoen Laboratoriumtechnoloog

Delen via